Trong thế giới trị liệu cho trẻ có nhu cầu đặc biệt thì phương pháp tâm vận động không còn quá xa lạ nữa. Đây không chỉ đơn thuần là các bài tập vận động, mà nó còn là 1 triết lý giáo dục trị liệu, lấy sự phát triển hài hòa giữa tâm (cảm xúc, tinh thần, nhận thức) và vận động (cơ thể, vận động) làm trung tâm. Bài viết này Tia Nắng sẽ giúp bạn hiểu rõ tại sao tâm vận động được gọi là phương pháp vàng!
Tâm vận động là gì?
Tâm vận động (Psychomotricity) là 1 phương pháp tiếp cận toàn diện nhìn nhận sự phát triển của trẻ, thông qua mối liên hệ mật thiết không thể tách rời giữa các chức năng vận động của cơ thể và đời sống tâm lý, cũng như mối liên kết của cảm xúc và trí tuệ.
Bạn có thể hiểu 1 cách đơn giản là mọi suy nghĩ, cảm xúc của trẻ đều tìm thấy sự biểu đạt nhất quán thông qua cơ thể và ngược lại (mọi chuyển động của cơ thể đều tác động trở lại đến tâm trí). Khi 1 đứa trẻ cảm thấy lo lắng (tâm) có thể thể hiện ra ngoài bằng sự run rẩy, co người lại(vận động). Khi trẻ được tham gia các hoạt động vận động có định hướng như leo trèo, nhảy nhót (vận động), trẻ sẽ trở nên tự tin và dũng cảm hơn (tâm).
Trong 1 buổi trị liệu tâm vận động, trẻ sẽ được tham gia vào các hoạt động vui chơi. Các loại vận động này đều có chủ đích thông qua các dụng cụ đa dạng (bóng, dây, thang dây, gối, hộp carton…). Thông qua đó, nhà trị liệu không chỉ giúp trẻ cải thiện kỹ năng vận động mà còn quan sát, thấu hiểu và hỗ trợ thế giới nội tâm của trẻ.
Vì sao trị liệu tâm vận động quan trọng với trẻ có nhu cầu đặc biệt?
1. Là công cụ biểu đạt cảm xúc phi ngôn ngữ
Nhiều trẻ gặp khó khăn trong việc dùng lời nói để diễn tả nỗi sợ, sự tức giận hay niềm vui của bản thân. Do đó phương pháp tâm vận động sẽ cung cấp cho các bé 1 ngôn ngữ thay thế thông qua cơ thể. Trẻ có thể đập vào bóng để giải tỏa cơn giận hoặc chui vào 1 chiếc lều nhỏ để tìm được cảm giác an toàn. Thông qua đó, các bé sẽ được giải phóng những cảm xúc bị dồn nén 1 cách lành mạnh.
2. Xây dựng hình ảnh bản thân tích cực và lòng tự tin
Trẻ chậm phát triển vận động hoặc gặp khó khăn trong phối hợp thường dễ nảy sinh cảm giác tự ti và thất bại. Với phương pháp tâm vận động, chúng tôi sẽ để trẻ tìm cách chinh phục các thử thách vận động phù hợp (như leo lên đỉnh 1 dốc nghiêng, bắt được 1 quả bóng), từ đó trẻ dần cảm nhận được khả năng của bản thân. Mỗi thành công nhỏ sẽ đều góp phần xây dựng 1 hình ảnh bản thân tích cực trong lòng mỗi đứa trẻ rằng: “Mình có thể làm được!”.
3. Cải thiện khả năng tập trung và ức chế cảm xúc
Hãy tưởng tượng khả năng tập trung và kiểm soát cảm xúc của trẻ như 1 nhóm cơ. Nếu không được rèn luyện, các cơ này sẽ yếu ớt, dẫn đến trẻ dễ xao nhãng, bốc đồng và khó kiềm chế những cảm xúc tiêu cực.
Các hoạt động tâm vận động chính là phòng gym an toàn và vui vẻ để trẻ luyện tập những cơ bắp tinh thần quý giá đó. Các hoạt động này đòi hỏi trẻ phải học cách chờ đợi, tuân theo chỉ dẫn và kiểm soát các cử động của mình. Những bài tập thể chất tưởng chừng đơn giản ấy lại chính là nền tảng vững chắc cho mọi việc học sau này của các bé. Đó là khi trẻ cần ngồi yên lắng nghe, kiên trì giải 1 bài toán hay bình tĩnh giải quyết 1 mâu thuẫn với bạn bè.
4. Củng cố nền tảng cảm giác và điều hòa cảm xúc
Phương pháp tâm vận động này đặc biệt chú trọng đến việc cung cấp các trải nghiệm giác quan phong phú (tiền đình, cảm thụ bản thể, xúc giác), giúp hệ thần kinh của trẻ được điều hòa. Khi 1 đứa trẻ được điều hòa cảm giác tốt sẽ ít bị kích động, chúng sẽ bớt hiếu động thái quá và luôn trong tâm thế sẵn sàng hơn cho các tương tác xã hội.
>>Xem thêm:”Hành Trình Hòa Nhập Của Trẻ Tự Kỷ Nên Bắt Đầu Từ Đâu?“
Các trường hợp nào cần can thiệp phương pháp tâm vận động?
- Rối loạn phổ tự kỷ (RLPTK): Hỗ trợ trẻ cải thiện kỹ năng tương tác xã hội, điều hòa cảm giác, giảm các hành vi định hình và phát triển ngôn ngữ thông qua cử chỉ.
- Trẻ tăng động giảm chú ý (ADHD): Tâm vận động giúp trẻ giải phóng năng lượng 1 cách phù hợp, rèn luyện khả năng kiểm soát xung động và tăng cường sự tập trung.
- Trẻ chậm phát triển trí tuệ hoặc vận động: Phương pháp này giúp thúc đẩy các mốc phát triển vận động thô, tinh và hỗ trợ nhận thức thông qua trải nghiệm cơ thể.
- Trẻ có rối loạn lo âu, rối loạn gắn bó: Liệu pháp này còn cung cấp 1 môi trường an toàn để trẻ thể hiện nỗi sợ hãi, xây dựng lòng tin với nhà trị liệu và thế giới xung quanh.
- Trẻ gặp khó khăn trong việc điều hòa cảm giác: Chẳng hạn như trẻ quá nhạy cảm (sợ âm thanh, không thích ai chạm vào) hoặc kém nhạy cảm (liên tục tìm kiếm vận động mạnh, va đập,..).
- Trẻ có khó khăn trong học tập (đọc, viết): Các vấn đề về định hướng không gian, phối hợp giữa tay mắt, cảm thụ bản thể,.. tất cả những yếu tố nền tảng của đọc viết. Đều có thể được cải thiện thông qua tâm vận động.
Theo bạn thấy đó, tâm vận động không chỉ đơn thuần là 1 liệu pháp mà đó còn là 1 hành trình khám phá bản thân đầy thú vị dành cho trẻ. Bằng cách tôn trọng mối liên hệ giữa tâm trí và cơ thể, phương pháp này mở ra cánh cửa giúp trẻ có nhu cầu đặc biệt, phát triển 1 cách hài hòa, trọn vẹn và hạnh phúc.
Bạn có muốn cùng Tia Nắng giúp trẻ có được tâm an và vận thông, để trẻ có đủ tự tin và năng lực để hòa nhập với thế giới không?