Hành trình hòa nhập cho trẻ tự kỷ là 1 hành trình dài cần sự kiên nhẫn, thấu hiểu và 1 lộ trình khoa học có bài bản. Thay vì bối rối không biết bắt đầu từ đâu, ba mẹ hãy cùng Tia Nắng biến cuộc hành trình đó là 1 mê cung với những ngã rẽ quan trọng, nơi mỗi bước đi đều góp phần kiến tạo 1 tương lai tươi sáng hơn cho con. Để biết bắt đầu từ đâu hãy cùng Tia Nắng tìm ra lối đi đó với bài viết sau nhé!
Đánh giá toàn diện tình trạng của trẻ tự kỷ
Trước khi bắt đầu bất kỳ hành trình nào, bạn cần biết mình đang ở đâu. Vì thế việc đầu tiên và cốt yếu nhất là đưa trẻ đến bác sĩ tâm thần nhi, nhà tâm lý lâm sàng để được chẩn đoán và đánh giá toàn diện. Đánh giá này sẽ chỉ ra rằng:
- Mức độ tự kỷ: Nhẹ, trung bình hay nặng
- Điểm mạnh và điểm yếu: của trẻ về mặt giao tiếp, tương tác xã hội, hành vi và kỹ năng chơi
- Các vấn đề đi kèm (nếu có): Chậm nói, tăng động, rối loạn cảm giác…
Kết quả đánh giá chính là tấm bản đồ giúp bạn vạch ra lộ trình can thiệp cá nhân hóa và phù hợp nhất với con mình
Liệu pháp âm ngữ và cảm giác trong hỗ trợ trẻ tự kỷ
1 Liệu pháp âm ngữ
Rất nhiều người còn lầm tưởng rằng liệu pháp âm ngữ chỉ dành cho trẻ chậm nói. Nhưng trên thực tế, nó bao hàm rất nhiều mục tiêu khác nhau:
- Giao tiếp: Dạy cho trẻ cách giao tiếp, dù là bằng lời nói, cử chỉ, hình ảnh hay các thiết bị hỗ trợ. Mục tiêu tối thượng là để trẻ tự kỷ có thể bày tỏ nhu cầu, suy nghĩ và cảm xúc.
- Hiểu ngôn ngữ: Giúp trẻ hiểu được những gì người khác nói, từ các chỉ dẫn đơn giản đến những câu chuyện phức tạp.
- Kỹ năng hội thoại: Dạy trẻ cách luân phiên trong giao tiếp, biết duy trì chủ đề và hiểu các quy tắc xã giao cơ bản.
- Kỹ năng xã hội: Học cách chào hỏi, kết bạn hay đọc các tín hiệu phi ngôn ngữ (như nét mặt, giọng điệu).
2. Liệu pháp cảm giác
Trẻ tự kỷ thường có hệ thống giác quan rất khác biệt, có thể quá nhạy cảm (dễ bị kích động) hoặc kém nhạy cảm (tìm kiếm cảm giác mạnh) với âm thanh, ánh sáng, mùi vị, vị giác và xúc giác. Liệu pháp cảm giác giúp:
- Điều chỉnh hệ thống giác quan: Cung cấp các hoạt động phù hợp để giúp trẻ đạt được trạng thái cân bằng, tỉnh táo và sẵn sàng học tập.
- Giảm các hành vi tiêu cực: Nhiều hành vi như la hét, tự đập đầu, bịt tai… bắt nguồn từ sự quá tải cảm giác. Liệu pháp này giúp trẻ điều hòa tốt hơn, từ đó giảm bớt các hành vi này.
- Tăng cường khả năng tập trung và tương tác: Khi cảm giác được ổn định, trẻ sẽ cảm thấy an toàn và thoải mái hơn để tương tác với thế giới.
Sự kết hợp giữa 2 liệu pháp này tạo nên chiếc la bàn vững chắc, giúp trẻ ổn định bên trong và tìm ra được hướng đi bên ngoài.
>>Xem thêm:”Liệu Pháp ABA Và Ứng Dụng Cho Trẻ Rối Loạn Phổ Tự Kỷ”
Cách tương tác đúng với trẻ tự kỷ tại nhà
Các bậc phụ huynh cũng nên cân nhắc rằng ngôi nhà cũng là nơi trị liệu quan trọng nhất đối với con trẻ. Dưới đây Tia Nắng sẽ liệt kê những nguyên tắc vàng để ba mẹ trở thành nhà trị liệu tuyệt vời nhất cho con:
- Giao tiếp bằng mắt và sử dụng ngôn ngữ đơn giản: Ngồi ngang tầm mắt với trẻ, sử dụng câu ngắn gọn, rõ ràng kèm theo cử chỉ và hình ảnh minh họa.
- Tận dụng sở thích của trẻ: Nếu trẻ thích ô tô, hãy dùng ô tô để dạy về màu sắc, số đếm, hay cách luân phiên khi chơi. Hãy biến sở thích thành công cụ kết nối mạnh mẽ với các trẻ tự kỷ.
- Cấu trúc hóa và có lịch trình trực quan: Trẻ tự kỷ cảm thấy an tâm khi biết trước điều gì sẽ xảy ra. Hãy tạo 1 thời khóa biểu bằng hình ảnh để trẻ có thể đọc và theo dõi các hoạt động trong ngày.
- Khuyến khích sự độc lập: Đừng làm hộ trẻ mà bạn hãy chia nhỏ 1 nhiệm vụ (như mặc quần áo) thành các bước và hướng dẫn trẻ từng bước 1. Hãu nhớ luôn khen ngợi mọi sự cố gắng của bé.
- Bình tĩnh và kiên nhẫn: Hành vi của trẻ là 1 cách giao tiếp tự nhiên đối với chúng ta. Cho nên khi trẻ có hành vi thách thức, hãy hít thở sâu, tìm hiểu nguyên nhân (có thể do đói, mệt, hay quá tải cảm giác) thay vì quát mắng.
Các hoạt động trị liệu nhóm giúp trẻ tự kỷ hòa nhập
Sau khi trẻ tự kỷ đã có những kỹ năng nền tảng trên thì trị liệu nhóm là bước quan trọng để trẻ học cách hòa nhập xã hội:
- Nhóm kỹ năng xã hội: Đây là nơi trẻ được dạy 1 cách bài bản về cách chào hỏi, bắt tay, chia sẻ, chờ đợi đến lượt và giải quyết mâu thuẫn dưới sự dẫn dắt của chuyên gia.
- Câu lạc bộ theo sở thích: Tham gia các nhóm như vẽ, âm nhạc, bơi lội… giúp trẻ có thể kết nối với những bạn có cùng đam mê, từ đó xây dựng tình bạn 1 cách tự nhiên.
- Các buổi chơi có hướng dẫn: Ba mẹ có thể tổ chức các buổi chơi với 1-2 bạn cùng trang lứa. Lúc đầu, cần có sự hướng dẫn của người lớn để điều hướng các tương tác và sau đó dần rút lui để trẻ tự chơi với nhau.
Mong rằng bài viết trên của Tia Nắng giúp các bậc phụ huynh hiểu rằng hành trình hòa nhập của trẻ tự kỷ không phải là 1 cuộc chạy nước rút mà là 1 hành trình tìm đường ra khỏi mê cung với nhiều ngã rẽ tưởng chừng như ngõ cụt ấy.
Bạn nên biết rằng mỗi bước đi, dù nhỏ cũng là 1 sự tiến bộ vô giá. Hãy cùng Tia Nắng là người bạn đồng hành kiên nhẫn, yêu thương và sáng suốt nhất của con bạn trên hành trình này.