Khi nào cần đưa trẻ chậm nói đi can thiệp chuyên sâu? Đây là băn khoăn của rất nhiều phụ huynh khi nhận thấy con chậm nói hơn so với bạn bè cùng tuổi nhưng lại chưa biết thời điểm phù hợp để cho trẻ đi đánh giá và can thiệp. Việc nắm bắt đúng thời điểm là yếu tố vô cùng quan trọng, bởi can thiệp sớm giúp trẻ chậm nói được hỗ trợ kịp thời, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển ngôn ngữ, tư duy, giao tiếp và hành vi xã hội về sau. Hãy cùng Tia Nắng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Những sai lầm thường gặp khi phụ huynh hỗ trợ trẻ chậm nói tại nhà
Trong quá trình đồng hành cùng trẻ chậm nói, nhiều phụ huynh mong muốn con tiến bộ nhanh nên áp dụng nhiều phương pháp khác nhau. Tuy nhiên, một số cách tiếp cận sai lầm có thể khiến trẻ khó cải thiện hoặc thậm chí chậm tiến bộ hơn.
- Chờ đợi đến tuổi tự nói: Nhiều bố mẹ nghĩ rằng trẻ sẽ tự nói khi lớn, nhưng nếu trẻ chậm nói do nguyên nhân phát triển ngôn ngữ, rối loạn giao tiếp hay rối loạn phát triển, việc chờ đợi chỉ khiến bỏ lỡ giai đoạn vàng can thiệp.
- Nói hộ, làm hộ trẻ quá nhiều: Khi trẻ chỉ tay hoặc thể hiện nhu cầu, cha mẹ lập tức đáp ứng thay vì yêu cầu trẻ nói hoặc thực hiện hành vi giao tiếp phù hợp. Điều này vô tình làm giảm động lực giao tiếp của trẻ.
- Cho trẻ xem quá nhiều màn hình: Trẻ chậm nói xem điện thoại, iPad hoặc TV quá nhiều khiến khả năng tương tác, giao tiếp mắt và bắt chước kém đi. Màn hình không thể thay thế tương tác người với người.
- Ép trẻ nói liên tục: Một số bố mẹ yêu cầu trẻ lặp lại từ liên tục gây áp lực, làm trẻ sợ giao tiếp. Thay vào đó, phụ huynh nên tạo môi trường thoải mái, vui chơi giúp trẻ tự nhiên nói.
- Không thống nhất phương pháp giữa nhà và trung tâm: Trẻ cần được học và thực hành nhất quán. Nếu phụ huynh không áp dụng kỹ thuật chuyên viên hướng dẫn, hiệu quả can thiệp sẽ giảm.
Điều đúng cần làm là hãy tương tác với trẻ mỗi ngày, tạo cơ hội giao tiếp, khen ngợi mọi nỗ lực nói và phối hợp chặt chẽ với chuyên viên trị liệu. Khi phát hiện dấu hiệu trẻ chậm nói, phụ huynh đừng chờ đợi trẻ “tự nói được”. Hành động sớm chính là bước quan trọng để bảo vệ tương lai của trẻ. Can thiệp chuyên sâu đúng thời điểm sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện, tự tin nói, tự tin hòa nhập và thành công trong học tập cũng như cuộc sống.
Xem thêm:”Bạn Đang Tìm Hiểu Về Nguyên Nhân Và Yếu Tố Nguy Cơ Của Rối Loạn Phổ Tự Kỷ”.
Can thiệp sớm mang lại điều gì cho trẻ chậm nói?
Ở giai đoạn “vàng”, não bộ của trẻ phát triển mạnh mẽ, khả năng tiếp thu và tạo kết nối ngôn ngữ cao hơn rất nhiều. Khi được can thiệp đúng cách, trẻ chậm nói có thể đạt được những lợi ích vượt trội:
- Phát triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả: Trẻ biết sử dụng lời nói hoặc các phương pháp giao tiếp phù hợp (cử chỉ, biểu đạt cảm xúc, chỉ tay, chủ động gọi người lớn) để thể hiện nhu cầu và cảm xúc của mình.
- Cải thiện hành vi và cảm xúc: Nhiều trẻ chậm nói dễ frustrate, khó chịu vì không diễn đạt được nhu cầu, dẫn đến ăn vạ, cáu gắt, thu mình. Can thiệp giúp trẻ bình tĩnh hơn, giảm hành vi tiêu cực.
- Tăng khả năng học hỏi và hòa nhập: Ngôn ngữ là nền tảng tiếp nhận kiến thức. Khi trẻ giao tiếp tốt, trẻ dễ theo kịp chương trình học mẫu giáo và tiểu học hơn.
- Xây dựng sự tự tin: Trẻ cảm thấy mình được hiểu, được chia sẻ từ đó chủ động hơn trong tương tác, có năng lực xã hội tốt hơn.
Quá trình can thiệp chuyên sâu cho trẻ chậm nói
Can thiệp chuyên sâu không chỉ đơn thuần là giúp trẻ nói từ hay nói câu. Đây là một quá trình hỗ trợ toàn diện, tác động trực tiếp đến sự phát triển não bộ, kỹ năng giao tiếp và hành vi xã hội của trẻ. Khi trẻ chậm nói được can thiệp đúng phương pháp và đúng thời điểm, phụ huynh có thể kỳ vọng vào những lợi ích thiết thực sau:
Trong quá trình can thiệp, trẻ chậm nói được rèn luyện hiểu ngôn ngữ trước khi nói, biết lắng nghe và nhận biết lời nói và phản hồi đúng yêu cầu. Đây là bước nền tảng để trẻ hiểu người khác trước khi tự diễn đạt.
Tiếp đó, trẻ được hướng dẫn bắt chước âm, từ và câu, từ âm đơn giản đến các từ quen thuộc hằng ngày. Kỹ năng bắt chước giúp trẻ hình thành tiếng nói tự nhiên.
Khi đã bắt chước tốt, trẻ được mở rộng vốn từ và điều chỉnh phát âm. Trẻ học thêm từ mới về đồ vật, hành động, cảm xúc… đồng thời phát âm rõ ràng, chuẩn hơn.
Tiếp theo, trẻ luyện nói câu và kéo dài câu. Từ nói một từ như “nước”, trẻ tiến tới “con uống nước”, “mẹ cho con uống nước” sẽ giúp trẻ diễn đạt đầy đủ và logic.
Cuối cùng, trẻ học hỏi, trả lời và duy trì hội thoại, biết gọi, yêu cầu, đáp lại và chia sẻ. Đây là yếu tố quan trọng giúp trẻ tương tác tự tin và hòa nhập cộng đồng.
Mục tiêu không chỉ là trẻ biết nói, mà là biết giao tiếp có mục đích, nói để thể hiện nhu cầu, cảm xúc và kết nối với mọi người.
Can thiệp sớm không chỉ giúp trẻ chậm nói phát triển ngôn ngữ, mà còn nuôi dưỡng lòng tự tin, khả năng kết nối và nền tảng học tập vững vàng cho tương lai. Đồng hành cùng con có thể là hành trình dài, nhưng mỗi bước tiến nhỏ đều mang ý nghĩa lớn. Nếu phụ huynh nhận thấy con có dấu hiệu chậm nói, hãy tìm kiếm đánh giá chuyên môn sớm để con được hỗ trợ đúng thời điểm. Tia Nắng luôn sẵn sàng đồng hành, đánh giá – định hướng – xây dựng lộ trình trị liệu cá nhân hóa cho từng bé.